با توجه به اختلاف سنی زیاد پدر و مادر با فرزندان خود؛ آنها می گویند که فرزندان ما پر توقع شده اند. و در مقابل، فرزندان می گویند پدر و مادر، ما را درک نمی کنند و در واقع والدین، فرزندان خود را با زمان خود مقایسه می کنند. باید چه رفتاری نسبت به آنها داشته باشیم؟
پاسخ:
از روایات معصومان استفاده می‌شود که والدین چه مؤمن باشند و چه کافر و چه نیکوکار و چه معصیت کار باید مورد احترام قرار گیرند و استثنا بردار نیست. امام‌رضا(ع) می‌فرماید: "نیکی به والدین واجب است گرچه مشرک باشند، ولی در معصیت خدا نباید آنان را اطاعت کرد".1 قرآن مجید تنها در یک مورد مخالفت با پدر و مادر را جایز دانسته و آن صورتی است که پدر و مادر فرزند را به شرک خدا و کفر فرا خوانند، ولی در سایر موارد به رفتار پسندیده توصیه نموده است. (وَ إِن جَاهَدَاکَ عَلیَ أَن تُشْرِکَ بیِ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَ صَاحِبْهُمَا فیِ الدُّنْیَا مَعْرُوفًا وَ اتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلیََّ ثُمَّ إِلیََّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُون؛ و هر گاه آن دو، تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی، که از آن آگاهی نداری (بلکه میدانی باطل است)، از ایشان اطاعت مکن، ولی با آن دو، در دنیا به طرز شایستهای رفتار کن و از راه کسانی پیروی کن که توبهکنان به سوی من آمدهاند سپس بازگشت همه شما به سوی من است و من شما را از آنچه عمل میکردید آگاه میکنم.)2 امام باقر(ع) می‌فرماید: "سه چیز است که خداوند دربارة آنها برای مخالفت رخصت نفرموده است: رد امانت به نیکوکار و بد کردار، وفا به پیمان نسبت به نیکوکار و بدکردار و خوش رفتاری با پدر و مادر، نیکوکار باشند یا بد کردار".3 البته احترام گذاشتن به پدر و مادر به معنای قبول همة نظریات آنان نیست. شما می‌توانید با رعایت ادب و متانت و حفظ جایگاه پدر و مادر نظر خود را در موضوعات مختلف بیان کنید و از منطق خود دفاع نمایید. والدین نیز نباید توقع داشته باشند که فرزندشان همیشه پیرو نظریات آنها باشد. مهم حفظ حدود و رعایت تواضع و فروتنی است. هرگز قرآن و روایات معصومان از فرزندان نمی خواهد در بست تمام نظریات پدر و مادر را بپذیرند، بلکه آیة" فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ".4 بندگانی را بشارت می‌دهد که سخنان را می شنوند و بهترین را انتخاب می کنند، این‌آیه فرزندان را نیز در بر می گیرد. فرزندان باید از جدل و بحث های بیهوده که ممکن است به تیرگی روابط و موجب ناراحتی پدر و مادر بیانجامد، اجتناب ورزند، یعنی برای پدر و مادر حریم قائل شوند و شرائط سنی آن ها را در نظر بگیرند. فرزندان می توانند بسیاری از مسایل و مخالفت های خود رابه صورت غیر مستقیم بیان کنند، مثلاً از قول دیگران رفتارهای پدر و مادر و تأثیر نامطلوب در زندگی فرزندان را مثال بیاورند. هم چنین از بزرگان فامیل و افرادی که پدر و مادر از آنها حرف شنوی دارند، کمک بگیرند که به صورت غیر مستقیم خواسته های به حق فرزندان و افکار آنها را به پدر و مادر برسانند. هم چنین مسئله گذشت زمان و تغییر نگرش و خواست فرزندان را به آنها بفهمانند. در عین حال توجه داشته باشید که به دو دلیل ، پدر و مادر بهترین مشاور و پشتیبان تان هستند. 1- تجربه بسیار زیادی در زندگی دارند و انسان باید از تجارب همه و از جمله پدر و مادر بهره مند شود. 2- خیر خواه نسبت به فرزند خود هستند و هیچ وقت بدی را برای آنان نمی خواهند، اگر چه گاهی در مصداق خیر و خوبی اشتباه می کنند و چیزی را می خواهند که در واقع خیر فرزند نیست. در هر حال دو مسئله وجود دارد: یکی احترام به پدر و مادر که همیشه باید باشد و دوم اطاعت از آنها که این همیشگی نیست. اطاعت از آنها در کارهای خوب، حتی در کارهای مباح است، اما اطاعت از آنها در کارهای گناه و یا آنچه به نفع و مصلت واقعی شخص نیست، لازم، بلکه جایز نیست. 